Als ik een huis laat bouwen kost dat geld. Niet alleen moet ik de aannemer een flinke som geld betalen maar ook vraagt de gemeente een zak geld in de vorm van ’leges’. Daar heeft de gemeente een tarievenlijst voor opgesteld. Stel, ik wil een woning laten bouwen die € 300.000 kost. Dan betaal ik naast een vast tarief van € 1.055 ook nog eens 1,73% over de bouwkosten. Dat betekent dat ik de gemeente € 6.245 moet betalen om te mogen gaan bouwen als ik daar een vergunning voor krijg. Het kan ook zijn dat mijn aanvraag wordt afgewezen. Het onderzoek door de gemeente is dan al gedaan, maar je krijgt de leges niet terugbetaald. Dat is billijken, want er is onderzoek verricht en dat kost nu eenmaal geld.
Google wil 4 datacenters gaan bouwen en moet daarvoor ook leges betalen. Volgens het geldende tarief zou dat € 2.500 per datacenter en 1,41% over de bouwkosten zijn. Hollands Kroon geeft de multinational echter 69% korting op de leges. Leges zijn een vorm van belasting die iedereen moet betalen als hij een bouwwerk op wil richten. Hoe duurder het bouwwerk, hoe hoger de belasting. Dat is billijk.
Wethouder Theo Groot motiveert de korting als volgt: ”In het geval van dit project zou een 1-op-1 toepassing van het reguliere percentage uit de legesverordening tot een buitenproportioneel hoge aanslag leiden die niet in verhouding staat tot de hoeveelheid werk die ervoor moet worden verricht door de gemeente.” Het blijkt dat Google er voor heeft gelobbyd in het Kroondomein en daar met ambtenaren heeft gesproken over ’de kwestie’. Groot: ”De initiatiefnemer heeft inderdaad ambtelijk verkend of daar een redelijke oplossing voor is.”
Mag de gemeente een bedrijf als Google zomaar korting geven op een belastingheffing? Wethouder Groot zegt van wel, want B&W passen in dit geval een hardheidsclausule toe die volgens hem van toepassing is. Het staat in de tekst van de Algemene Wet Rijksbelastingen dat het college dat mag doen. Die wettekst luidt als volgt: ”Onze Minister is bevoegd voor bepaalde gevallen of groepen van gevallen tegemoet te komen aan onbillijkheden van overwegende aard, welke zich bij de toepassing van de belastingwet mochten voordoen.” Het lijkt erop dat volgens de heersende jurisprudentie het college van B&W een dergelijk besluit mag nemen.
De totale som aan leges die over alle bouwwerken in een bepaald jaar wordt geheven moet kostendekkend zijn. Dat betekent dat er sprake is van ’kruissubsidiëring’ zoals de gemeente dat uitdrukt, waarbij kleine bouwwerken voor wat betreft de leges worden ontzien en de leges voor duurdere bouwwerken hoger uitvalt. Maar als geheel mag de leges niet meer opbrengen dan de gemeente er werk voor heeft verricht, inclusief de bijkomende kosten die de gemeente maakte om te onderzoeken of de omgevingsvergunning wel verleend kan of mag worden.
Wethouder Groot antwoordt op vragen van GroenLinks dat er een totaalbedrag van € 5,2 miljoen aan leges in rekening werd gebracht aan Google en Microsoft voor de tot nu toe gebouwde datacenters in Agriport. De gemeente verklaart desgevraagd ook dat: ”De initiatiefnemers bij de aanvraag omgevingsvergunning kenbaar hebben gemaakt dat de bouwsommen niet openbaar gemaakt mogen worden. Het legesbedrag per verleende vergunning is dus niet openbaar.”
Zo kan de raad helaas niet controleren of alles volgens het boekje is gegaan bij de heffing van de leges en wordt hij in de uitoefening van die taak ernstig belemmerd. Het college verklaart wel dat er over de tot nu toe gebouwde datacenters 100% leges zijn betaald. Op basis van deze verklaring, de leges (€ 5,2 miljoen) en het tarief (in 2015 1,46%) kan worden achterhaald wat de 7 datacenters ongeveer hebben gekost. Dat is € 356 miljoen: per datacenter ongeveer € 50 miljoen.
In hoeverre is dat geloofwaardig? Is hier misschien ook korting verleend? Dat kunnen we niet nagaan, omdat Microsoft, Google en de gemeente hier geen openheid over betrachten. Hebben zij iets te verbergen? Gesuggereerd wordt wel dat een enkel datacenter al snel enkele honderden miljoenen kost. Hoe is dat te rijmen met de verklaring van de gemeente dat de volledig leges zijn betaald?
De vraag is of B&W wel bevoegd zijn om dergelijke miljoenenkortingen op reguliere belastingen te geven. In hoeverre is de praktijk van het heffen van leges in strijd met het gelijkheidsbeginsel als de een het volle pond moet betalen en de ander hoge kortingen krijgt? Is dat billijk? Is het betalen van het volle pond door Microsoft en Google onbillijkheid van ’overwegende aard’?
Niet voor niets zijn er regels, wetten en belastingtarieven vastgesteld. Alle vormen van belasting zijn bedoeld om de samenleving te ondersteunen, om publieke diensten en infrastructuur te financieren. Het kan niet zo zijn dat er in figuurlijke zin door Google en Microsoft ’zwartgereden’ wordt met goedkeuring van B&W. Daar mag het college beslist niet aan meewerken…
Kees Zwaan
Via mediapartner: Noordkop Centraal
